Εθνική Φρουρά & Ιστορία

66 ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 40 Ο ΙΟΥΛΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2017 βαθμό χωρίς άνωθεν ανοχή. 35 Μάλιστα, η κυβέρνηση των ΗΠΑ εξέφρασε τον συγκλονισμό της για τις ταραχές, «ιδίως σχετικά με την κατά τα φαινόμενα ελλιπή αστυνομική επέμβαση σε κάτι που φαίνεται ότι ήταν το αποτέλεσμα συντονισμένου σχεδίου» . 36 Ο Μεχμέτ Φουάτ Κιοπρουλού [Mehmet Fuat Köprülü], Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας πριν τον διορισμό του Φατίν Ρουστού Ζορλού [Fatin Rüştü Zorlu], είχε δηλώσει στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση στις 12 Σεπτεμβρίου 1955 ότι η τουρκική Κυβέρνηση ήταν εκ των προτέρων ενήμερη για τις ταραχές που θα ακολουθούσαν, ενώ σε συνέντευξή του το 1960 σημείωσε ότι τα γεγονότα είχαν μεθοδευτεί από την Κυβέρνηση Μεντερές. 37 Ο Μάικλ Στιούαρτ [Michael Stewart], ο οποίος υπηρετούσε στη βρετανική Πρεσβεία στην Τουρκία, σε αναφορά του της 22 ας Σεπτεμβρίου 1955 προς τον Μακμίλαν εξέφρασε την πεποίθησή του ότι οι επιθέσεις των Τούρκων διαδηλωτών είχαν οργανωθεί εκ των προτέρων (σε μικρότερη κλίμακα) με κυβερνητική ανάμιξη, με σκοπό να συμπέσουν με τη λήξη της Τριμερούς Διάσκεψης. 38 Τέλος, ο Βρετανός Υπουργός Εξωτερικών της περιόδου χαρακτήρισε στα απομνημονεύματά του τα Σεπτεμβριανά ως «αναμφίβολα ανεχθέντα, αν όχι υποστηριχθέντα από την [τουρκική] Κυβέρνηση» . 39 Αμέσως μετά τα γεγονότα ο ελληνικός Τύπος σε Ελλάδα και Κύπρο προσπαθούσε να εξιχνιάσει τους δράστες. Στην εφημερίδα Έθνος της Λευκωσίας παρατίθεντο δηλώσεις του Υπουργού Εξωτερικών της Ελλάδας Ιωάννη Νικολίτσα, ο οποίος, προφανώς αντιλαμβανόμενος τις συνέπειες της έκρηξης, εξέφρασε από την πρώτη στιγμή την άποψη ότι ήταν αδύνατο ένας πραγματικός Έλληνας να προβεί σε τέτοια πράξη. 40 Στις 16 Σεπτεμβρίου η εφημερίδα Βήμα των Αθηνών δημοσίευε στοιχεία από τις ανακριτικές αρχές. Βάσει της έρευνάς τους ο εκρηκτικός μηχανισμός δεν είχε ριφθεί, αλλά είχε τοποθετηθεί εντός του Προξενείου. Επομένως, ο αυτουργός δεν έδρασε εκ του μακρόθεν, αλλά εντός του Προξενείου. Οι υποψίες στράφηκαν στον Τούρκο κλητήρα, τον οποίο ο Τύπος χαρακτήριζε ως «φανατικό μισέλληνα». 41 Τα επακόλουθα Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε για τις ελληνικές εφημερίδες η ομιλία του Μεντρές ενώπιον της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης. Ολόκληρη η ομιλία του Τούρκου Πρωθυπουργού παρατέθηκε στα πλείστα φύλλα της επόμενης μέρας. Ο επικεφαλής του τουρκικού κράτους, σε μια προσπάθεια απόσεισης των ευθυνών, κατηγόρησε ως υποκινητές 35. Βλ. ενδεικτικά Ν. Σαρρής, ό.π., σσ. 106-108. 36. FOREIGN RELATIONS OF THE UNITED STATES [FRUS], 1955–1957, SOVIET UNION, EASTERN MEDITERRANEAN, VOLUME XXIV, 125. Telegram From the Department of State to the Embassy in Turkey, September 9, 1955. 37. S. Vryonis, ό.π., σ. 42 και A. An, ό.π., σ. 118. 38. R. Holland, ό.π., Παρατίθεται σσ. 333-336. 39. H. Macmillan, ό.π., σ. 672. 40. Έθνος , Λευκωσία 7 Σεπτεμβρίου 1955. 41. Το Βήμα , Αθήνα 16 Σεπτεμβρίου 1955.