Εθνική Φρουρά & Ιστορία

65 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΑΝΑ: ΠΤΥΧΕΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ εκδιωχθεί από το 1922. Ως εκ τούτου, ο τουρκικός όχλος κατέστρεψε και πυρπόλησε το ελληνικό Προξενείο, έκαψε την ελληνική σημαία, επιτέθηκε στο ελληνικό περίπτερο στη Διεθνή Έκθεση της πόλης και σε Έλληνες αξιωματικούς του στρατηγείου του ΝΑΤΟ. 30 Ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στη Σμύρνη Μάριος Ζαφειρίου διέφυγε με την οικογένειά του από το φλεγόμενο Προξενείο, το οποίο είχαν πυρπολήσει οι διαδηλωτές. Ο αθηναϊκός Τύπος καταπιάστηκε με την αναλυτική περιγραφή των συμβάντων σε Κωνσταντινούπολη και Σμύρνη. 31 Ταυτόχρονα, ο τουρκικός Τύπος της Κύπρου επιχειρούσε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις και να παρουσιάσει τους κρατικούς αξιωματούχους και γενικότερα το κράτος ως μη ενεχομένους. Χαρακτηριστικά, η τουρκική εφημερίδα της Λευκωσίας Hür Söz δημοσίευσε ότι ο Νομάρχης της περιοχής προέβη σε παραινέσεις προς τους διαδηλωτές για ψυχραιμία, αλλά ο όχλος δεν ανταποκρίθηκε. 32 Το ερώτημα που τέθηκε ήδη από τις πρώτες ώρες μετά το τέλος της καταστροφής, ήταν κατά πόσο οι επιθετικές εκδηλώσεις των Τούρκων ήταν αυθόρμητες ή εκ των προτέρων οργανωμένες και αν υπήρχε κυβερνητική εμπλοκή σε περίπτωση οργάνωσής τους. Προκειμένου να δοθεί απάντηση στο ερώτημα η Ελευθερία των Αθηνών της 16 ης Σεπτεμβρίου 1955 παρέθετε μια σειρά από διαπιστώσεις. Οι προκείμενες στις οποίες βασίζεται το συμπέρασμα είναι οι εξής: Κατ’ αρχάς είναι εντυπωσιακή η (σχεδόν ταυτόχρονη) εκδήλωση των ταραχών σε όλη την Κωνσταντινούπολη, ακόμα και στα πιο απομακρυσμένα τμήματά της αλλά και στη Σμύρνη. Επίσης, το γεγονός ότι στην πόλη κυκλοφορούσαν οχήματα από τα οποία οι διαδηλωτές προμηθεύονταν τα όπλα επίθεσής τους, αλλά και ότι είχαν στην κατοχή τους καταλόγους με τις ελληνικές περιουσίες, είναι στοιχεία τα οποία βοηθούν στην εξαγωγή συμπερασμάτων. Τέλος, η επισήμανση των τουρκικών - μουσουλμανικών περιουσιών με τις αφίσες που είχαν κυκλοφορήσει από το Σωματείο «Η Κύπρος είναι Τουρκική», αλλά και η μεταφορά διαδηλωτών στην Κωνσταντινούπολη από άλλες περιοχές πολύ πριν την έναρξη των ταραχών, οδηγούν τον μελετητή στο συμπέρασμα ότι τα Σεπτεμβριανά ήταν προμελετημένα και μεθοδευμένα. 33 Η Ελευθερία προσέθεσε επίσης το γεγονός ότι η τουρκική Κυβέρνηση τοποθετούσε από τα τέλη Αυγούστου όλο και μεγαλύτερο αριθμό φρουρών έξω από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, στο οποίο δεν ήθελε να γίνουν επιθέσεις. 34 Ως προς την κυβερνητική συνενοχή πρέπει να επισημανθεί κατ’ αρχάς η απάθεια την οποία επέδειξαν τα Σώματα Ασφαλείας, η οποία δεν θα ήταν δυνατή σε τέτοιο 30. Ν. Σαρρής, ό.π., σ. 102 υποσημ. 63. [ΕΣΗΕΑ], ό.π., σ. 16. Χ. Χρηστίδης, Τα Σεπτεμβριανά… , ό.π., σ. 43. 31. Eλευθερία , Αθήνα, Το Βήμα , Αθήνα και Εθνικός Κήρυξ , Αθήνα 7 Σεπτεμβρίου 1955. 32. Hür Söz , Λευκωσία 8 Σεπτεμβρίου 1955. 33. Χ. Χρηστίδης, Τα Σεπτεμβριανά… , ό.π., σσ. 162-163. Για τη μεταφορά διαδηλωτών από απομακρυσμένες περιοχές είναι ενδεικτική η επισήμανση του Χ. Χρηστίδη ότι από τους 3.000 συλληφθέντες των επόμενων ημερών οι 2.500 δεν ήταν κάτοικοι Κωνσταντινούπολης. Χ. Χρηστίδης, Τα Σεπτεμβριανά… , ό.π., σ. 84. 34. Ελευθερία , Αθήνα 16 Σεπτεμβρίου 1955.