Εθνική Φρουρά & Ιστορία

61 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΑΝΑ: ΠΤΥΧΕΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ απέδωσε την αποδοχή της πρόσκλησης εκ μέρους της Ελλάδας στην επιρροή που ασκούσαν ΗΠΑ και Βρετανία μέσω της οικονομικής και στρατιωτικής βοήθειας που παρείχαν στη χώρα μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σημαντικό ρόλο έπαιξε και η ασθένεια του Στρατάρχη Παπάγου, η οποία δημιούργησε πολιτική αστάθεια μέσω του ανταγωνισμού για τη διαδοχή του. 6 Τέλος, αν η ελληνική Κυβέρνηση αρνείτο την πρόσκληση της Βρετανίας, υπήρχε πιθανότητα να παρουσιαστεί ως αδιάλλακτη και να δυσχέραινε τη θέση της στην επικείμενη προσφυγή στον ΟΗΕ. 7 Οι εργασίες της Διάσκεψης άρχισαν στις 29 Αυγούστου 1955. 8 Πριν την Τριμερή του Λονδίνου η τουρκική και η βρετανική Κυβέρνηση εγκαινίασαν ένα κύκλο συνεννόησης, ο οποίος, παράλληλα με τις εξελίξεις που τροχοδρομούνταν στην Τουρκία, θα οδηγούσε στις ανθελληνικές εκδηλώσεις του Σεπτεμβρίου 1955. Πριν την Τριμερή ο Χάρολντ Μακμίλαν σε επιστολή του προς τον Βρετανό Πρωθυπουργό Άντονι Ήντεν [Anthony Eden] αναφερόταν σε πιθανή συνεννόηση με την Τουρκία εν όψει της Διάσκεψης, τονίζοντας ότι: «ήρθε η ώρα να ξεκαθαρίσουμε στους Τούρκους ότι οι Έλληνες είναι πολύ λανθασμένοι αν νομίζουν ότι συγκαλέσαμε τη Διάσκεψη απλώς για να ενδώσουμε στις απαιτήσεις τους. [...] Όσο πιο ισχυρή είναι εξ αρχής η θέση της Τουρκίας, τόσο καλύτερο θα είναι το αποτέλεσμα [της Διάσκεψης] για εμάς και για εκείνους» . 9 Προκειμένου, λοιπόν, να ενισχύσει τη θέση της η Βρετανία στην επικείμενη Τριμερή Διάσκεψη, θεωρείτο σημαντική η ενεργή εκδήλωση ενδιαφέροντος από την Τουρκία για το Κυπριακό. Στο πλαίσιο αυτό αξιωματούχος του βρετανικού Υπουργείου Εξωτερικών είχε δηλώσει ότι: «μερικές ταραχές στην Άγκυρα θα μας βόλευαν» . 10 6. Ν. Κρανιδιώτης, ό.π., σσ. 95 - 96. 7. François Crouzet, Η κυπριακή διένεξη - 1946-1959 , τόμ. Β’, μτφ. Αριστοτέλης Φρυδάς, Αθήνα: εκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 2011, σ. 657. 8. Για μια λεπτομερή καταγραφή της οργάνωσης και των εργασιών της Τριμερούς, βλ. F. Crouzet, ό.π., σσ. 631 - 707. 9. Robert Holland, «Greek - Turkish relations, Istanbul and British rule in Cyprus, 1954-59: Some excerpts from the British public archive» , Δελτίο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, τόμ. 10, Αθήνα 1993, σσ. 332 - 333. 10. Παρατίθεται στο ίδιο, σ. 333. Βλ. και S. Vryonis, ό.π., σ. 47. Η βρετανική πολιτική για τουρκική εμπλοκή αμφι- σβητήθηκε από τον Τούρκο διπλωμάτη Μαχμούτ Ντικερντέμ [Mahmut Dikerdem], ο οποίος είχε σχολιάσει ότι η δυναμική στάση της Τουρκίας ίσως ν’ απέβαινε τελικά ενάντια στα βρετανικά συμφέροντα. Με την άμεση αντιπα- ράθεση δύο μελών του ΝΑΤΟ το ζήτημα ίσως ξέφευγε από το περιορισμένο πλαίσιο στο οποίο το ήθελε η Βρετανία με συνεπακόλουθη αμερικανική παρέμβαση. Νεοκλής Σαρρής, Η άλλη πλευρά , τόμ. Β', βιβλ. Α', Αθήνα: εκδ. Γραμμή, 1982, σσ. 79 - 80. ΗΝΤΕΝ - Κάντε μου τέτοια, κάντε μου κι άλλα!... Αποτύπωση της βρετανικής πολιτικής για δυναμική αντίδραση της Τουρκίας στο Κυπριακό. Μαινόμενος όχλος με τουρκικές σημαίες, αυτοσχέδια όπλα και δάδες. Πίσω καιόμενη εκκλησία. Πηγή: Το Βήμα, 11 Σεπτεμβρίου 1955.