Εθνική Φρουρά & Ιστορία

53 ΄΄Dog Whistle Politics΄΄ ΡΗΤΟΡΙΚΗ, ΠΕΙΘΩ, ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤΟ «ΝΕΝΙΚΗΚΑΜΕΝ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ» ας συνεργασθώμεν εγκαρδίως και ειλικρινώς με το φίλον σύνοικον τουρκικό στοιχείο» . Στο πρώτο απόσπασμα από τον λόγο του Μακαρίου κεφαλαιώδους σημασίας είναι η χρήση δύο προστακτικών αορίστου: «πανηγυρίσατε» και «υψώσατε».Ο Μακάριος καλεί τον κόσμο να πανηγυρίσει για τη νίκη - δηλαδή την υπογραφή των συνταγματικών συμφωνιών γένεσης της Κυπριακής Δημοκρατίας - και να σηκώσει περήφανο το μέτωπό του. Η χρήση δύο προστακτικών τύπων για ενίσχυση της έκκλησης του ομιλητή δεν είναι τυχαία. Θα μπορούσε, όπως στο δεύτερο παράδειγμα, να είχε χρησιμοποιηθεί προτρεπτική υποτακτική. Η προστακτική αορίστου ειδικά δηλώνει μία πράξη σαφώς ορισμένη και επιτακτική και πρέπει επειγόντως να εκτελεστεί από τον ακροατή. 41 Με τον τρόπο αυτό ο ομιλητής προσπαθεί να επιβληθεί στο ακροατήριο και να διαμορφώσει τη συλλογική μνήμη με καθοριστικό τρόπο: δεν ήταν ήττα η υπογραφή των Συμφωνιών, αλλά μία περιφανής νίκη, η οποία πρέπει να τύχει του δέοντος πανηγυρισμού. Αυτή η προσπάθεια αναμόρφωσης της συλλογικής μνήμης του «φυσικού» και του «νοητικού» ακροατηρίου του λόγου είμαι εμφανής και σε άλλα σημεία. Για παράδειγμα: «αποτίομεν ευλαβώς φόρον τιμής εις τας μακράς γενεάς των προγόνων μας, αι οποίοι μετέδωσαν άσβεστον μέχρις ημών τη δάδα της ελευθερίας» . Οι γενιές των προγόνων, όμως, δεν πόθησαν την ελευθερία γενικώς, αλλά την Ένωση ειδικώς. Ο Μακάριος θεωρεί δεδομένο στον λόγο του ό,τι δεν είναι ιστορικά βεβαιωμένο. Η έμφαση στην έννοια της ελευθερίας συνιστά μία προσπάθεια επανατοποθέτησης της συλλογικής μνήμης σε βάση η οποία θα εξυπηρετεί τις στοχεύσεις του. Τον ίδιο ακριβώς στόχο, την αναδιαμόρφωση δηλαδή της συλλογικής μνήμης, εξυπηρετεί και μία αξιοπρόσεκτη αναφορά του Μακαρίου στους αγωνιστές της ΕΟΚΑ και προσωπικά στον αρχηγό τους Γεώργιο Γρίβα-Διγενή: «αλλά τον υπέρ ελευθερίας αγώνα μας κοσμεί πλήθος ηρώων με επικεφαλής τον Στρατηγόν Γρίβαν, τον θρυλικόν ΔΙΓΕΝΗΝ, του οποίου το όνομα κατέλαβε τας ενδοξοτέρας σελίδας της Κυπριακής Ιστορίας» . Γνωρίζοντας ο Μακάριος ότι ο Γρίβας-Διγενής ήταν ψυχρός και δεν είχε ανακοινώσει την απόφασή του αν θα αποδεχόταν ή όχι τις Συμφωνίες, επιχειρεί με την επαινετική αναφορά σε αυτόν να εξαλείψει αρνητικές αντιδράσεις εναντίον του - τεχνική που στη ρητορική θεωρία είναι γνωστή ως captatiobenevolentiae. 42 Η χρήση της προτρεπτικής υποτακτικής στο δεύτερο απόσπασμα έχει και αυτή τη σημασία της. Η χρήση της ενεστωτικής υποτακτικής είναι ένας τρόπος να εστιάσει ο ομιλητής στη έκκλησή του να εκτελέσουν οι ακροατές του λόγου ό,τι αυτός επισημαίνει (σε αντίθεση με την υποτακτική αορίστου, η οποία επικεντρώνεται στη χρησιμότητα των αποτελεσμάτων εκτέλεσης μίας πράξης). Ο ρήτορας επιχειρεί, με τη χρήση της ενεστωτικής προτρεπτικής υποτακτικής, να εστιάσει στο ακροατήριό 41. Fanning (1990). Sicking (1991) 166. Rijksbaron (2002) 45. Campbell (2008) 81. 42. Ο Κικέρων, Ρωμαίος πολιτικός και ρήτορας, θεωρούσε την τεχνική αυτή ως εξαιρετικά επιτυχημένη σε κάθε συγκυρία. Βλ. De Oratore 2.115. Για μία αναλυτική επισκόπηση της χρήσης της τεχνικής:Schomanek (2011).