Εθνική Φρουρά & Ιστορία

40 ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 40 Ο ΙΟΥΛΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2017 διαφόρων παραμέτρων του λόγου - ρητορικής στρατηγικής, γλωσσικής ανάλυσης και πολιτικής σκοπιμότητας - να εξετάσουμε τη σχεδίαση του λόγου του Μακαρίου και τις προσδοκώμενες επιπτώσεις του στο ακροατήριό του. Η μελέτη μας αποτελείται από δύο σκέλη: στο πρώτο δίνονται βασικές πληροφορίες για το ιστορικοπολιτικό περικείμενο μέσα στο οποίο εκφωνήθηκε ο λόγος του Μακαρίου. Στο δεύτερο σκέλος επιχειρείται ο ρητορικός υπομνηματισμός τμημάτων του λόγου του Αρχιεπισκόπου και αναδεικνύεται η στρατηγική χρήση σημαντικών μέσων πειθούς. Το ιστορικό και πολιτικό περικείμενο του λόγου Οι Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου αποτέλεσαν τη συμβιβαστική φόρμουλα για τη ρύθμιση του Κυπριακού Ζητήματος στα τέλη της δεκαετίας του 1950. Υπήρξαν προϊόν της ελληνοτουρκικής προσέγγισης που ξεκίνησε παρασκηνιακά στη Νέα Υόρκη στις αρχές Δεκεμβρίου 1958 κατά τη σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. 2 Οι μυστικές διαβουλεύσεις συνεχίστηκαν, καταλήγοντας σε διάσκεψη μεταξύ των κυβερνήσεων της Αθήνας και της Άγκυρας στη Ζυρίχη. Στη διάσκεψη τα συμβαλλόμενα μέρη συμφώνησαν την ίδρυση ενός ανεξάρτητου κράτους, της Κυπριακής Δημοκρατίας, για το οποίο θα απαγορευόταν στο διηνεκές η επιλογή της ένωσης με την Ελλάδα (Ένωση) ή η διχοτόμηση του νησιού (Διχοτόμηση). Καθόρισαν, ακόμη, τις βασικές αρχές για την εκπόνηση του κυπριακού συντάγματος. Στο νεότευκτο κράτος θα εγκαθιδρυόταν προεδρικό πολίτευμα, το οποίο όριζε ότι ο Πρόεδρος θα εκλεγόταν από την ελληνοκυπριακή κοινότητα, ενώ ο Αντιπρόεδρος από τους Τουρκοκυπρίους. Οι δύο αυτοί αξιωματούχοι θα είχαν δικαίωμα αρνησικυρίας (veto) πάνω σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, άμυνας και εσωτερικής ασφάλειας. Επιπρόσθετα, θα ιδρύονταν δύο κοινοτικές συνελεύσεις, μία ελληνική και μία τουρκική. Η Συμφωνία προέβλεπε και τη δημιουργία ενός ενιαίου κοινοβουλίου, στο οποίο οι βουλευτές θα προέρχονταν κατά 70% από τις τάξεις των Ελλήνων Κυπρίων και κατά 30% από αυτές των Τούρκων Κυπρίων. Η συγκεκριμένη αναλογία θα εφαρμοζόταν και στο Υπουργικό Συμβούλιο, όπου, επιπλέον, το αξίωμα του Υπουργού Άμυνας, Οικονομικών ή Εξωτερικών θα έπρεπε να καταλαμβάνεται από Τουρκοκύπριο υπουργό. Αναφορικά με τη στελέχωση της δημόσιας υπηρεσίας θα ίσχυε πάλι η αναλογία 7:3, ωστόσο το ποσοστό αυτό διαμορφωνόταν σε 6:4 για τον Κυπριακό Στρατό. Στον τομέα της τοπικής αυτοδιοίκησης προνοείτο η ίδρυση ξεχωριστών δημοτικών αρχών -ελληνικών και τούρκικων- για τους πέντε μεγαλύτερους δήμους. Τέλος, θα ιδρύονταν δύο δικαστήρια, το Ανώτατο και το Συνταγματικό. 3 Οι πιο πάνω βασικές αρχές για τον καταρτισμό του κυπριακού συντάγματος συνοδεύτηκαν από τη «Συνθήκη Συμμαχίας» . Η Συνθήκη αυτή προνοούσε την 2. Χατζηβασιλείου (2000) 459. 3. Ό.π. Χατζηβασιλείου (1998) 118, 120-121.