Εθνική Φρουρά & Ιστορία

33 ΟΙ ΣΥΖΗΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ 1958 ΣΤΟ ΠΑΡΙΣΙ ΚΑΙ Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΗΣ ΖΥΡΙΧΗΣ ΤΟ 1959 Η ελληνική πλευρά, προσπαθώντας να αποφύγει το ζήτημα των ελληνικών και τουρκικών βάσεων, αντιπρότεινε μια νατοϊκή αλλά και πάλι η Τουρκία αντέδρασε. Για τις δυνάμεις ασφαλείας και τον στρατό από τουρκικής πλευράς: «διετυπώθη η άποψις ότι έπρεπε να υπάρχουν τρία κυπριακά Σώματα Ασφαλείας: Αστυνομία, Χωροφυλακή και μικρός Στρατός. Εκ των σωμάτων αυτών, τα δύο θα ευρίσκοντο υπό την αρχηγίαν Έλληνος, το δε έτερον υπό την αρχηγίαν Τούρκου, οι δε υπαρχηγοί των Σωμάτων θα ήσαν αντιστρόφως δύο Τούρκοι και εις Έλλην. Η σύνθεσις όμως των Σωμάτων θα ήτο 50 % Έλληνες και 50% Τούρκοι. Το τελευταίον τούτο απεκρούσθη κατηγορηματικώς από ελληνικής πλευράς και αντεπροτάθη σύνθεσις 70% Έλληνες και 30% Τούρκοι» . 21 Η κάθε πλευρά προσπαθούσε να κερδίσει το μέγιστο των επιδιώξεών της. Η τουρκική εμφανιζόταν ανυποχώρητη και εκτιμούσε ότι η Ελλάδα θα έκανε τις υποχωρήσεις που ήθελε. Η κοινή γνώμη στην Τουρκία είχε φανατιστεί με το σύνθημα «Διχοτόμηση ή θάνατος» και ένας «μεγάλος βράχος που να χωρούσε μια τουρκική σκοπιά και ένα κοντάρι με την τουρκική σημαία» 22 στην Κύπρο θα είχε μεγάλη σημασία. Από την άλλη, η ελληνική πλευρά, έχοντας και τη σύμφωνο γνώμη του Αρχιεπισκόπου, παρέμενε σταθερή και αμετακίνητη και δεν αποδεχόταν βάσεις, δηλαδή εδαφική κυριαρχία της Τουρκίας στο νησί. Η επιδιωχθείσα σύγκλιση δεν επιτυγχανόταν. Στις 22 Ιανουαρίου 1959 ο Ευάγγελος Αβέρωφ διαβίβασε σημείωμα μέσω του πρέσβη Γ. Πεσμαζόγλου στον F. Zorlu, όταν ο τελευταίος στάθμευσε στην Αθήνα καθοδόν προς την Άγκυρα, το οποίο μεταξύ άλλων ανέφερε: «Διστάζει δε [ο Κ. Καραμανλής] να συμφωνήση διά την συνάντησίν του με τον Πρωθυπουργόν της Τουρκίας, διότι φοβούμενος διαφωνίαν επί των σημείων αυτών, φοβείται ότι μετά μίαν αποτυγχάνουσαν συνάντησιν Πρωθυπουργών θα εξαφανισθή η χρήσιμος σημερινή ατμόσφαιρα, και ότι δεν αποκλείεται να έχωμεν και γενικώτερας δυσαρέστους εξελίξεις. Αν παρά ταύτα ο κ. Μεντερές θεωρεί την συνάντησιν χρήσιμον, ο κ. Καραμανλής είναι εις την διάθεσίν του» . 23 Αν και δεν προδιαγραφόταν κοινό έδαφος, η απόφαση της Μεγάλης Βρετανίας να εφαρμόσει το σχέδιο Macmillan δεν επέτρεπε στην ελληνική πλευρά πολλούς ελιγμούς και ο Έλληνας πρωθυπουργός άφησε το ενδεχόμενο συνάντησης ανοικτό. Έτσι, όταν ο F. Zorlu πρότεινε στις 31 Ιανουαρίου 1959 συνάντηση των δυο πρωθυπουργών, η ελληνική πλευρά προετοιμάστηκε κατάλληλα. Τελικά, η συνάντηση διευθετήθηκε να γίνει στις 4 Φεβρουαρίου 1959 στο Dolder- Grand Hotel της Ζυρίχης. Στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων που άρχισαν την επόμενη μέρα ήταν ακόμη ανοικτά τα θέματα του Στρατηγείου και της εγκατάστασης στρατευμάτων από την Ελλάδα και την Τουρκία στην Κύπρο, ενώ αδιευκρίνιστο παρέμενε το θέμα της κοινοτικής αναλογίας αλλά και του αριθμού ανδρών για τον 21. Πρακτικό του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών (29.1.1959) για την ενημέρωση και τη συμφωνία του Μακαρίου επί των ελληνοτουρκικών διαπραγματεύσεων με θέμα τη λύση του Κυπριακού, στο Σπύρος Παπαγεωργίου (επιμ.), Τ α κρίσιμα ντοκουμέντα του Κυπριακού (1959-1967) , τόμος Α΄, Αθήνα 1983, σσ. 45-50. 22. Αβέρωφ, Ιστορία Χαμένων Ευκαιριών , τόμος Β΄, σελ. 178. 23. Πεσμαζόγλου, Το Χρονικόν της Ζωής μου (1889-1979) , σσ. 478-482.