Εθνική Φρουρά & Ιστορία

26 ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 40 Ο ΙΟΥΛΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2017 Ιράν, το οποίο νομιμοποιούσε τον λόγο της Τουρκίας στην Κύπρο και άνοιγε τον δρόμο προς τη διχοτόμηση. Η ελληνική πλευρά είχε ηττηθεί, αφού το Ιρανικό Σχέδιο άφηνε το πρόβλημα αρρύθμιστο. Ωστόσο, όπως αναφέρει ο Ευ. Αβέρωφ, το «φως στο σκοτάδι» ήλθε πριν τη συζήτηση της 5 ης Δεκεμβρίου 1958 ενώπιον της ολομέλειας της Γενικής Συνέλευσης του Ο.Η.Ε., όταν ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών F. Zorlu τον προσέγγισε προτείνοντάς του κοινή συνάντηση, ώστε «να σχεδιαστεί κάτι» για το Κυπριακό. Η ανέλπιστη αυτή κίνηση οδήγησε μετά από μεξικανική πρωτοβουλία, υποστηριζόμενη από τον Βρετανό αντιπρόσωπο στα Ηνωμένα Έθνη Pierson Dixon, στο ομόφωνο συμβιβαστικό ψήφισμα 1287 (ΧΙΙΙ) της 5 ης Δεκεμβρίου 1958, που ανέφερε: «Η Γενική Συνέλευση επιβεβαιώνοντας την απόφαση 1013 (ΧΙ) της 26 ης Φεβρουαρίου 1957, εκφράζει την πεποίθηση ότι θα καταβληθούν απ’ όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη συνεχείς προσπάθειες για την επίτευξη μιας ειρηνικής δημοκρατικής και δίκαιης λύσης, σύμφωνα με τον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών» . Το αίτημα της ανεξαρτησίας δεν βρήκε στα Ηνωμένα Έθνη μεγαλύτερη υποστήριξη από εκείνο της αυτοδιάθεσης. Το ψήφισμα δεν ανταποκρινόταν στις προσδοκίες της ελληνικής πλευράς για ανατροπή της τουρκικής επιδίωξης περί χωριστής μειονοτικής αυτοδιάθεσης του 18% και έγκριση ψηφίσματος που θα οδηγούσε στην ανεξαρτησία. 3 Ωστόσο ήταν ικανοποιητικό, αφού η πρόθεση έναρξης ελληνοτουρκικών συζητήσεων δημιουργούσε νέα προοπτική. Σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο, στις 6 Δεκεμβρίου στο κτήριο του Ο.Η.Ε., οι υπουργοί Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας συνέχισαν τις επαφές τους έχοντας μια «μακρά συνάντηση» . 4 Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, εξουσιοδοτημένος να συζητήσει το Κυπριακό σε ένα πλαίσιο χωρίς δεσμεύσεις, έριξε την ιδέα της δεσμευμένης ανεξαρτησίας, με τον όρο ότι η ελληνική πλευρά θα αποδεχόταν την παρουσία βρετανικών βάσεων στο νησί αλλά και δύο μικρών παράκτιων στρατιωτικών βάσεων της Τουρκίας και της Ελλάδας αντίστοιχα. Η ιδέα περί βρετανικών βάσεων δεν ήταν άγνωστη στην ελληνική κυβέρνηση. Είχε συζητηθεί και απασχολήσει την ελληνική διπλωματία από το 1951. 5 Για την Τουρκία η διχοτόμηση ήταν η «μόνη λογική λύση» . 6 Ωστόσο, αν και το ήδη τεθέν σ’ εφαρμογή σχέδιο Macmillan την 1 η Οκτωβρίου της ταίριαζε απόλυτα και παρά το πολύ ικανοποιητικό γι’ αυτήν ψήφισμα 1287 του Ο.Η.Ε., παρουσιαζόταν έτοιμη να δεκτεί μια δεσμευμένη ανεξαρτησία. Σε τι οφειλόταν άραγε αυτή η «αιφνιδιαστική υπαναχώρηση» ; 7 3. Σβολόπουλος, Η Ελληνική Εξωτερική Πολιτική 1945-1981 , τόμος Β΄, σελ. 146. 4. Βλάχος, Δέκα Χρόνια Κυπριακού , σελ. 237. 5. Α.Κ.Κ., Πολιτικό Αρχείο Ευάγγελου Αβέρωφ-Τοσίτσα, στο εξής Π.Α.Ε.Α., Φ.56, Απόρρητον Αποκλειστικώς διά τον Υπουργόν Εξωτερικών Σημείωμα συνταχθέν υπό Άριστο. Ι. Φρυδά τμηματάρχη της Β΄ Πολιτικής Διευθύνσεως, Αθήνα, 9 Ιουνίου 1956. 6. Αβέρωφ, Ι στορία Χαμένων Ευκαιριών , τόμος Β΄, σελ. 140. 7. Σβολόπουλος, Η Ελληνική Εξωτερική Πολιτική 1945-1981 , σελ. 147, πρβλ. Holland, Britain and the Revolt in Cyprus , 1954 -1 959, σελ. 294.