Εθνική Φρουρά & Ιστορία

126 ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 40 Ο ΙΟΥΛΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2017 τοπική αριστοκρατία και να προκύψει ένα μεικτό σύστημα διοίκησης που περιελάμβανε και τους ντόπιους αριστοκράτες Κρήτες, οι οποίοι βέβαια συνέχιζαν να βρίσκονται σε υποδεέστερη θέση έναντι των Βενετών αποίκων. 31 Η μεταπήδηση από τη μία κοινωνική ομάδα στην άλλη δεν ήταν εύκολη υπόθεση, καθώς προϋπέθετε καθορισμένη διαδικασία και απαιτούσε άδεια των αρχών. 32 Έτσι, στα τέλη του16 ου αιώνα, ύστερα από τρεις αιώνες κατοχής, είχαν διαμορφωθεί και παγιωθεί στο νησί δομές που προσομοίαζαν τόσο με τη δυτικοευρωπαϊκή φεουδαρχία, και την παλαιότερη βυζαντινή κοινωνία, όσο και μ’ εκείνη των αναγεννησιακών ιταλικών πόλεων. 33 Γεγονός ωστόσο παραμένει πως υπάρχει μία σχετική σύγχυση στους ερευνητές εξαιτίας της γενικευμένης χρήσης του όρου «αστός» , που αφορά τους κατοίκους των πόλεων και την κοινωνική τους θέση και όχι μόνο τη διαμονή τους στο συγκεκριμένο οικιστικό συγκρότημα. 34 Είναι όμως ιστορικά τεκμηριωμένο πως η Κρήτη, όπως και οι άλλες ελληνικές κτήσεις της Γαληνοτάτης, σε αντίθεση με τον αποκλειστικά αστικό μητροπολιτικό χώρο, στηρίχθηκε σε δύο πυλώνες, στην πόλη, όπου ο κόσμος ζούσε σύμφωνα με το βενετικό πρότυπο υπό σχετική ελευθερία και την ύπαιθρο, όπου υπήρχε μεγαλύτερη διακύμανση, καθώς οι συνθήκες διαβίωσης ήταν εξαιρετικά δύσκολες. 35 Ένα ακόμη στοιχείο που θα πρέπει να επισημάνουμε είναι η προοδευτικά μεγαλύτερη σύσφιγξη των δεσμών των ντόπιων Κρητών με τους Ενετούς εποίκους μέσα από επιγαμίες, ήδη από τα τέλη του 13 ου αιώνα και εντονότερα από τον 16 ο αιώνα, γεγονός που λειτούργησε θετικά και σε άλλους τομείς, όπως στην οικονομία και τη θρησκεία αλλά και στη διαφοροποίηση των κοινωνικών στερεοτύπων με τη δημιουργία ενός μεικτού μοντέλου κοινωνικής διαστρωμάτωσης. 36 31. Ει. Αρτέμη, «Η σχέση των Ελλήνων με τους Βενετούς και τους άλλους Δυτικούς Ευρωπαίους…», ό.π., σσ. 7-9. 32. Χρ. Μαλτέζου, «Ιστορία της βενετοκρατούμενης Κρήτης. Ζητήματα έρευνας», ό.π., σ. 542. Η έρευνα εντόπισε παραδείγματα Βενετών ευγενών της Κρήτης που κατόρθωσαν χωρίς νομικό κώλυμα ν’ αποδείξουν τον τίτλο τους στη Βενετία, παρά τις ανώνυμες καταγγελίες που αφορούσαν στην υιοθέτηση ορθόδοξων συνηθειών και υποδή- λωναν την αποσκίρτησή τους από το καθολικό δόγμα. Ασφαλώς οι κατηγορίες προέρχονταν από συντοπίτες των υποψηφίων και αποσκοπούσαν στην αναχαίτιση των φιλοδοξιών τους. Πρβλ. Κ. Λαμπρινού, «Αποσκίρτηση από το λατινικό δόγμα και αντίκτυπος στην κοινωνική θέση: στερήσεις τίτλων βενετικής ευγενείας; Κρήτη, τέλη 16 ου - 17 ος αι.», Θησαυρίσματα 35 (2005), σσ. 299-300, όπου υπάρχουν παραδείγματα ευγενών που προσπάθησαν ν’ αποδείξουν την «ευγένεια» των παιδιών τους ενώπιον του «Μεγάλου Συμβουλίου» της Βενετίας. «Παράλληλα, στον 16 ο αιώνα ο μεγάλος αριθμός απονομών της κρητικής ευγένειας οδήγησε στη θέσπιση ελεγκτι- κών μηχανισμών και αυστηρών κριτηρίων για τα υποψήφια μέλη (νομιμότητα του γάμου των γονέων τους, μη άσκηση χειρωνακτικής τέχνης, αστικός τρόπος ζωής), που συνέβαλαν στη σχετική ανάσχεσή της» . Αναστασία Παπαδία-Λάλα, «Koινωνική συγκρότηση στις πόλεις», στο Βενετοκρατούμενη Ελλάδα. Προσεγγίζοντας την ιστορία της , Χρύσα Μαλτέζου (επιστ. διεύθυνση), Δέσποινα Βλάσση-Αγγελική Τζαβάρα (επιμ. κειμ.), Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας, τόμ. Α΄, Βιβλιοθήκη - 30, Αθήνα - Βενετία 2010, σ. 110. 33. Ει. Αρτέμη, «Η σχέση των Ελλήνων με τους Βενετούς και τους άλλους Δυτικούς Ευρωπαίους…», ό.π., σσ. 7-9. Για την κοινωνική διαστρωμάτωση στην Κρήτη βλ. και Στ. Ξανθουδίδη, Η Ενετοκρατία εν Κρήτη και οι κατά των Ενετών αγώνες των Κρητών , Αθήνα 1939, σ. 125 κ.ε.˙ Γ. Πλουμίδη, Οι βενετοκρατούμενες ελληνικές χώρες μεταξύ του δευτέρου και του τρίτου τουρκοβενετικού πολέμου (1503-1537) , Ιωάννινα 1974, σ. 44 κ.ε.. 34. Πρβλ. Χρ. Μαλτέζου, «Ιστορία της βενετοκρατούμενης Κρήτης», ό.π., σ. 542 και βλ. αυτόθι, υποσ. 26. 35. Πρβλ. Αναστασίας Παπαδία-Λάλα, «Koινωνική συγκρότηση στις πόλεις», ό.π., σσ. 106-107. 36. Πρβλ. Χρ. Μαλτέζου, «Η Κρήτη στη διάρκεια της περιόδου της Βενετοκρατίας (1211-1669)», ό.π., σ. 150.