Εθνική Φρουρά & Ιστορία

121 ΜΟΡΦΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ, ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΝΕΤΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΗ ΚΡΗΤΗ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 16 ο ΑΙΩΝΑ Κατά τον 15 ο και 16 ο αιώνα η βαθμιαία συρρίκνωση των ενετικών εδαφών, ως απόρροια των βενετοτουρκικών πολέμων, αναβάθμισε σταδιακά τον ρόλο της Κύπρου και της Κρήτης στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου για την υλοποίηση της αποικιοκρατικής πολιτικής της Βενετίας, διαφοροποιώντας και τις σχέσεις των γηγενών ελληνικών πληθυσμών με τις ενετικές αρχές. Ιδιαίτερα μετά και την πτώση της Κύπρου το 1571 στους Τούρκους κατά τη διάρκεια του τέταρτου Βενετοτουρκικού πολέμου (1570-1573), η Κρήτη παρέμεινε ως η μοναδική στρατηγική κτήση της Γαληνοτάτης στην Ανατολή για την εδραίωση της υπεροχής της, αλλά μοιραία και ως ο επόμενος στρατηγικός στόχος της οθωμανικής προέλασης στις ανατολικές κτήσεις της Βενετίας. Τη θέση αυτή επιβεβαιώνει και ο L. Lacroix: « …cette île devint la possession la plus importante, de la republique dans la mediterannée » . 7 Το «Βασίλειο της Κρήτης» διαιρέθηκε αρχικά σε sexteria [(έξι τμήματα) di San Apostoli = Λασίθι, di San Marco = περιοχές της επαρχίας Πεδιάδας, di San Croce = περιοχές του Σταυρού, Μονοφάτσι, Καστέλι και επαρχίας Πυργιωτίσσης, di Castello = περιοχές του Καστελίου (Μυλοπόταμος και Αμάρι), di San Paolo = περιοχές του Ρεθύμνου, Αγίου Βασιλείου και Αποκόρωνας, di Dorsoduro = περιοχές των Χανίων, Κισάμου και Σελίνου] και αργότερα σε territoria [(τέσσερα τμήματα), Territorio di Candia, di Rettimo, di Canea, di Sitia ] στα σύνορα περίπου των σημερινών νομών του νησιού, 8 ενώ στην επαρχία των Σφακίων δόθηκε ειδικό καθεστώς ημιαυτονομίας με έναν ενετό Προνοητή. Πρωτεύουσα του νησιού συνέχισε να είναι ο Χάνδακας ( Χάνδαξ<Cantiga<Candia ), 9 ενώ από δημογραφική άποψη οι Ενετοί προσπάθησαν μέσω της μεταφοράς Βενετών εποίκων από άλλες βενετικές κτήσεις, αλλά και την ίδια τη Μητρόπολη, αφενός ν’ αλλοιώσουν την εθνολογική σύνθεση του νησιού και αφετέρου ν’ αποκτήσουν ισχυρά ερείσματα στη διοικητική οργάνωσή του, κάνοντάς την αποτελεσματικότερη και ευκολότερη για τους ίδιους, παραγκωνίζοντας ταυτόχρονα τη βυζαντινή αριστοκρατία. 10 Η στάση των εγχώριων κατοίκων απέναντι στους Βενετούς χαρακτηρίζεται αρχικά ως παθητική μέχρι απροκάλυπτα εχθρική. 11 Κατά τους δύο πρώτους αιώνες της κατοχής οι συνεχείς εξεγέρσεις των Κρητικών περιέπλεκαν συνεχώς την κατάσταση, 7. Louis Lacroix, Iles de la Grèce , Paris 1853, σ. 573β. 8. Βλ. Θεοχ. Δετοράκη, Ιστορία της Κρήτης , Ηράκλειο 1990, σ. 169˙ Στέφ. Ξανθουδίδη, Μελετήματα. Εκ της εν Κρήτη Ενετοκρατίας. Η ίδρυσις , Ηράκλειο 2002, σ. 88. 9. Πρβλ. Γ. Μπαμπινιώτη, «Ηράκλειο» και « Χαντάκι» , Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, έκδ. Β΄, ανατύπωση Β΄, Αθήνα 2005, σσ. 734α και 1932β αντίστοιχα. Για την προέλευση του ονόματος «Χάνδακας» βλ. και Στέργιου Σπανάκη, Πόλεις και χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των αιώνων , τόμ. Α΄, Ηράκλειο 1993, σ. 291. 10. Βλ. Δ. Τσουγκαράκη, “La tradizione culturale bizantina nel primo periodo della dominazione veneziana a Creta. Alcune osservazioni in merito alla questione dell' indentita culturale”, Venezia e Creta, Atti del convegno inter- nazionale di studi, Iraklion-Chania , 30 settembre-5 ottobre 1997, Istituto Veneto di Scienze, Lettere ed Arti, Βενετία 1998, σσ. 509-522. 11. Χρ. Μαλτέζου, ΄Οψεις της Ιστορίας του Βενετοκρατούμενου Ελληνισμού , Αρχειακά Τεκμήρια, Αθήνα: Ι.Ε.Π. 1993, σ. 178.