Ιοί και συναφή παθογόνα των εσπεριδοειδών στην Κύπρο και αναδυόμενες ασθένειες υψηλού κινδύνου για την εσπεριδοκαλλιέργεια

23 ΙΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΑΦΗ ΠΑΘΟΓΟΝΑ ΤΩΝ ΕΣΠΕΡΙΔΟΕΙΔΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΚΑΙ ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΣΠΕΡΙΔΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ των εσπεριδοειδών συγχέονται με εκείνες που προκαλούνται από το βακτήριο καραντίνας X. a. pv. citri . Ο ιός μεταδίδεται με το πολλαπλασιαστικό υλικό, ενώ στη φύση μεταδίδεται με τα ακάρεα-φορείς Brevipalpus californicus , B . phoenicis , και B . obovatus (Acari: Tenuipalpidae), τα οποία υπάρχουν σχεδόν σε όλες τις γεωγραφικές ζώνες του πλανήτη, συμπεριλαμβανομένων της Κύπρου, της Ελλάδας και άλλων χωρών της μεσογειακής λεκάνης (Rodrigues et al ., 2003; EPPO 2017). Ως εκ τούτου, η τυχόν εισαγωγή του ιού στην περιοχή μας αναμένεται να έχει ταχύτατη διάδοση και να προκαλέσει σημαντικότατα προβλήματα στην εσπεριδοκαλλιέργεια. 4.5 Ασθένεια του ξαφνικού θανάτου των εσπεριδοειδών ( Citrus sudden death virus ) Η ασθένεια του ξαφνικού θανάτου των εσπεριδοειδών αναφέρθηκε το 1999 στη Βραζιλία όπου προκάλεσε ταχεία παρακμή βλαστών εσπεριδοειδών που ήταν εμβολιασμένα σε Rangpur lime ή C. volkameriana . Αρχικά εκτιμήθηκε ότι η ασθένεια οφειλόταν σε κάποιο στέλεχος του ιού της τριστέζας, καθώς πολλά από τα συμπτωματικά δέντρα ήταν ταυτόχρονα προσβεβλημένα με τον ιό, ενώ ο τρόπος και ρυθμός εξάπλωσης της ασθένειας ήταν παρόμοιος με εκείνο του CTV. Κατόπιν, με τη χρήση μοριακών τεχνικών, σε αρκετά συμπτωματικά δέντρα ταυτοποιήθηκε ο ιός Citrus sudden death-associated virus (CSDV) , που ανήκει στο γένος Marafivirus της οικογένειας Tymoviridae και εκτιμάται από κάποιους ερευνητές ότι είναι πιθανό να σχετίζεται με την πρόκληση των συμπτωμάτων (Maccheroni et al ., 2005). Στη Βραζιλία καταστράφηκαν τουλάχιστον ένα εκατομμύριο δένδρα εμβολιασμένα στο υποκείμενο Rangpur lime. Αντίθετα, υποκείμενα όπως μανταρινιά Κλεοπάτρα και τρίφυλλη πορτοκαλιά ήταν ανθεκτικά στην ασθένεια. Τα ασθενή δέντρα παρουσιάζουν ωχροπράσινη εμφάνιση με βαθμιαία αποφύλλωση και απουσία νέων βλαστών. Σε κάποιες περιπτώσεις προκαλείται καταστροφή του ριζικού συστήματος και παρουσιάζονται συμπτώματα αποπληξίας που σχετίζονται με εκφυλισμό του φλοιώματος του υποκειμένου κoντά στο σημείο εμβολιασμού. Τα συμπτώματα της ασθένειας εμφανίζονται ένα με δύο έτη μετά τη μόλυνση (Roman et al ., 2004). 4.6 Ασθένεια της ξήρανσης των εσπεριδοειδών (Citrus blight disease) Η ασθένεια αυτή υπάρχει στη Βόρεια, Κεντρική και Νότια Αμερική, την Αυστραλία και τη Νότια Αφρική και θεωρείται αγνώστου αιτιολογίας. Η ασθένεια προσβάλλει κυρίως τα γκρέιπφρουτ και τις πορτοκαλιές, ενώ όσα δένδρα είναι εμβολιασμένα σε C. macrophylla και C. volkameriana έχουν υψηλή ευπάθεια. Αντιθέτως, τα υποκείμενα της κιτρομηλιάς και της πορτοκαλιάς θεωρούνται ανθεκτικά. Τα συμπτώματα αφορούν παρακμή, μαρασμό και ξήρανση των φύλλων και των βλαστών, και εμφανίζονται στα δέντρα μετά το 4 ο -6 ο έτος. Συχνά τα συμπτώματα προσομοιάζουν σε εκείνα που προκαλεί η τριστέζα και το πρασίνισμα (greening). Η ασθένεια μεταδίδεται με μολυσμένο πολλαπλασιαστικό υλικό (Brlansky et al ., 1984).