Ιοί και συναφή παθογόνα των εσπεριδοειδών στην Κύπρο και αναδυόμενες ασθένειες υψηλού κινδύνου για την εσπεριδοκαλλιέργεια

21 ΙΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΑΦΗ ΠΑΘΟΓΟΝΑ ΤΩΝ ΕΣΠΕΡΙΔΟΕΙΔΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΚΑΙ ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΣΠΕΡΙΔΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ των πυρηνοκάρπων και πρόσφατα η ξήρανση των ελαιοδέντρων. Συγκεκριμένα, έχουν καταγραφεί τα υποείδη X. fastidiosa subsp. Fastidiosa , X . f . Subsp. Sandyi , X . f . Subsp. Multiplex και X . f . Subsp. Pauca . To τελευταίο υποείδος ( X . f . Subsp. Pauca ), εκτός από τις σημαντικές καταστροφές στην ελαιοκαλλιέργεια της Ιταλίας, σχετίζεται με την ασθένεια της ποικιλοχρωματικής χλώρωσης στα εσπεριδοειδή. Όσον αφορά στα εσπεριδοειδή, τα συμπτώματα της ασθένειας αναφέρθηκαν αρχικά στη Βραζιλία και το είδος X. fastidiosa προσδιορίστηκε ως το παθογόνο αίτιο (Lee et al ., 1993). Eπηρεάζει σημαντικά τις πορτοκαλιές (Βαλέντσια, Νατάλ, Πέρα), ενώ παράλληλα προσβάλλει τα υποκείμενα C. limonia , C. reshni και C. volkameriana . Εκτιμάται ότι τα μανταρινοειδή είναι πιο ανθεκτικά. Στα εσπεριδοειδή προκαλεί χλώρωση στα φύλλα, μεσονεύριες χλωρωτικές κηλίδες που εξελίσσονται σε σκουρόχρωμες, καθώς και μικροκαρπία. Έχει αναφερθεί ότι τα συμπτώματα που προκαλεί ομοιάζουν με εκείνα που προκαλούνται από έλλειψη ψευδαργύρου (Εικόνα 9). Μεταδίδεται με μολυσμένο πολλαπλασιαστικό υλικό, καθώς και με έντομα που ανήκουν στις οικογένειες εντόμων Cicadellidae και Cercopidae (τζιτζικάκια) που τρέφονται στα ξυλώδη αγγεία των φυτών. Τα διάφορα υποείδη του βακτηρίου προσβάλλουν και αρκετούς άλλους ξενιστές μεταξύ των οποίων καλλιεργούμενα, καλλωπιστικά και αυτοφυή είδη (Janse and Obradovic, 2010). Σημειώνεται ότι ο οργανισμός X. fastidiosa ορίζεται στην ΕΕ ως επιβλαβής οργανισμός καραντίνας βάσει της Οδηγίας 2000/29/EΚ του Συμβουλίου περί μέτρων κατά της εισαγωγής στην Κοινότητα οργανισμών επιβλαβών για τα φυτά ή τα φυτικά προϊόντα και κατά της εξάπλωσής τους στο εσωτερικό της Κοινότητας. 4.3 Βακτηριακό έλκος των εσπεριδοειδών ( Xanthomonas axonopodis p.v. citri ) Το βακτηριακό έλκος των εσπεριδοειδών προκαλείται από το βακτήριο Xanthomonas axonopodis p.v. citri και προσβάλλει όλα τα είδη εσπεριδοειδών. Ιδιαίτερα ευπαθή θεωρούνται τα γκρέιπφρουτ και οι λιμεττίες ή λάιμ, ενώ ως μέτριας ευπάθειας ξενιστές θεωρούνται οι πορτοκαλιές, οι λεμονιές και οι κιτρομηλιές. Η ασθένεια αναφέρθηκε για πρώτη φορά το 1915 στις ΗΠΑ και πιστεύεται ότι προέρχεται από την Ασία. Σήμερα είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στην Ασία και τη Νότια Αμερική, ενώ πρόσφατα έχει εξαλειφθεί από την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία και τη ΝότιαΑφρική. Το βακτήριο προκαλεί χαρακτηριστικά συμπτώματα στα φύλλα, τους βλαστούς και τους καρπούς των εσπεριδοειδών, που αρχικά παρουσιάζουν μικρές κιτρινωπές κηλίδες που περιβάλλονται από άλω, ανυψώνονται, αποκτούν καστανό χρωματισμό και τελικά εξελίσσονται σε νεκρωτικές (Εικόνα 10). Στους καρπούς Εικόνα 10. Καστανόχρωμες κηλίδες και έλκη που προκαλούνται από το βακτήριο Xanthomonas axonopodis citri