Ιοί και συναφή παθογόνα των εσπεριδοειδών στην Κύπρο και αναδυόμενες ασθένειες υψηλού κινδύνου για την εσπεριδοκαλλιέργεια

15 ΙΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΑΦΗ ΠΑΘΟΓΟΝΑ ΤΩΝ ΕΣΠΕΡΙΔΟΕΙΔΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΚΑΙ ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΣΠΕΡΙΔΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ Στην Κύπρο η πρώτη διερεύνηση των συμπτωμάτων αποφλοίωσης έγινε περί τα μέσα της δεκαετίας του 1990 σε παλαιά δέντρα (περίπου 40 ετών) πορτοκαλιάς (Valencia και Jaffa), γκρέιπφρουτ (Marsh seedless) και κλημεντίνης. Η διάγνωση έγινε αρχικά με εμβολιασμό σε φυτά δείκτες Madam Vinous και Dweet tangor και την παρατήρηση χαρακτηριστικών συμπτωμάτων και μετέπειτα με τη χρήση ορολογικών δοκιμών. Πιστεύεται ότι ο ιός εισήλθε στη μεγαλόνησο πριν το 1960 με τη μεταφορά μολυσμένου πολλαπλασιαστικού υλικού (Kyriakou, 2002). 1.3 Ποικιλόχρωση των εσπεριδοειδών Προκαλείται από τον ιό της ποικιλόχρωσης των εσπεριδοειδών ( Citrus variegation virus, CVV) που κατατάσσεται στην υποομάδα 2 του γένους Ilarvirus των φυτικών ιών. Ο ιός προκαλεί παραμόρφωση, ποικιλόχρωση και ενίοτε παραμορφώσεις στα φύλλα και τους καρπούς. Έχουν καταγραφεί δύο στελέχη του ιού με βάση τη συμπτωματολογία των ασθενών δέντρων: Το στέλεχος της μολυσματικής ποικιλόχρωσης (infectious variegation) που ευθύνεται για την πρόκληση συμπτωμάτων χλωρωτικής ποικιλόχρωσης στα φύλλα και το στέλεχος του ζαρώματος των φύλλων (crinkly leaf) που προκαλεί παραμορφώσεις και συρρίκνωση στα φύλλα. Δεν έχει καταγραφεί συγκεκριμένος φορέας του ιού και εκτιμάται ότι η διάδοσή του γίνεται με μολυσμένο πολλαπλασιαστικό υλικό. Μελέτη που διεξήχθη στην Κύπρο στα τέλη της δεκαετίας του 1990 με τη χρήση βιοδοκιμών σε λεμονιά Eureka και πετούνιες, έδειξε ότι δύο απομονώσεις από μαντόρες αντέδρασαν θετικά με την εκδήλωση συμπτωμάτων ποικιλοχλώρωσης των φύλλων, παραμόρφωσης και νανισμού στον φυτοδείκτη της λεμονιάς, και ποικιλοχλώρωσης στα φύλλα της πετούνιας. Ωστόσο, τα αποτελέσματα δεν επιβεβαιώθηκαν με τη χρήση εργαστηριακών δοκιμών και πιστεύεται ότι η διάδοσή του στην Κύπρο είναι περιορισμένη (Kyriakou, 2002). 1.4 Πέτρωμα ή Λιθίαση των εσπεριδοειδών Το παθογόνο αίτιο της ασθένειας αυτής που μεταδίδεται με εμβόλια δεν είναι γνωστό, θεωρείται όμως ιός ( Citrus impietratura ). Η ασθένεια προκαλεί σμίκρυνση και σκλήρυνση του καρπού και θύλακες κόμμεως στους καρπούς (Εικόνα 5) και είναι διαδεδομένη σε παλαιές φυτείες βοτρυοκάρπου, Βαλέντσια, Γιαφίτικα, Περγαμόντ κ.ά. (Kyriakou , 1998). Εικόνα 5. Μικροκαρπία με θύλακες κόμμεως σε πορτοκάλι με impietratura