Ιοί και συναφή παθογόνα των εσπεριδοειδών στην Κύπρο και αναδυόμενες ασθένειες υψηλού κινδύνου για την εσπεριδοκαλλιέργεια

ΙΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΑΦΗ ΠΑΘΟΓΟΝΑ ΤΩΝ ΕΣΠΕΡΙΔΟΕΙΔΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΚΑΙ ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΣΠΕΡΙΔΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ 10 T . citricida στη νήσο Μαδέιρα της Πορτογαλίας, καθώς και η πρόσφατη αναφορά για παρουσία του εντόμου σε περιοχές της Ισπανίας, καθιστούν πολύ επικίνδυνη τη διάδοση του εντόμου σε άλλες χώρες της Μεσογείου όπως η Κύπρος (Kyriakou et al ., 2009). Η εκδήλωση και η σοβαρότητα των συμπτωμάτων της ασθένειας εξαρτώνται από το είδος του δένδρου, από τον συνδυασμό εμβολίου-υποκειμένου και από τo στέλεχος (φυλή) του ιού. Εκτιμάται ότι υπάρχουν αρκετά στελέχη (ή αλλιώς φυλές) του ιού που προήλθαν από μεταλλάξεις και ανασυνδυασμούς του ιικού RNA εντός των ξενιστών του, και που ευθύνονται για την πρόκληση ποικίλων συμπτωμάτων με διαφορετική ένταση (Moreno and Guerri, 1997). Τέλος, η εμφάνιση συμπτωμάτων επηρεάζεται από την ποσότητα του αρχικού μολύσματος, τον τρόπο μόλυνσης, την ηλικία και την κατάσταση του δένδρου κατά τη μόλυνση και τις περιβαλλοντικές συνθήκες (Bar Joseph et al ., 1989). Ο ιός προκαλεί τρεις κύριους τύπους συμπτωμάτων ή συνδρόμων στα προσβεβλημένα δένδρα: i. Ταχεία ή βαθμιαία παρακμή - αποπληξία (Quick or chronic decline) σε ορισμένα είδη εσπεριδοειδών όπως η πορτοκαλιά ( Citrus sinensis) και η μανταρινιά ( Citrus reticulata ) που είναι εμβολιασμένα σε κιτρομηλιά ( Citrus aurantium ) . Η ταχεία παρακμή μπορεί να οδηγήσει ένα δένδρο σε πλήρη ξήρανση και αποπληξία σε μερικούς μόλις μήνες, ενώ η βαθμιαία σε αρκετά χρόνια (Εικόνα 1). ii. Βοθρίωση του ξύλου (stem pitting) σε δένδρα γκρέιπφρουτ ( Citrus paradisi) , πόμελο, πορτοκαλιάς κ.ά. που συνδέεται με σοβαρή παρακμή του δένδρου (Εικόνα 2). Θεωρείται ιδιαίτερα σοβαρός τύπος συμπτώματος και στη φύση μεταδίδεται πολύ αποτελεσματικά με την αφίδα T. citricida . iii. Ίκτερος των σποροφύτων (seedlings yellows) σε δενδρύλλια κιτρομηλιάς, λεμονιάς ( Citrus limon) και γκρέιπφρουτ στο θερμοκήπιο. Εικόνα 1. Συμπτώματα αποπληξίας/ξήρανσης και ταχείας παρακμής εξαιτίας προσβολής από σοβαρά στελέχη του ιού CTV