Τοξικά ψάρια στη θάλασσα της Κύπρου

Ο λαγοκέφαλος ή κουνέλι ή κουνελόψαρο είναι λεσσεψιανό είδος, εισήλθε δηλαδή στη Μεσόγειο από την Ερυθρά Θάλασσα μέσω της Διώρυγας του Σουέζ, και έχει κάνει έντονη την εμφάνισή του στα νερά της χώρας μας τα τελευταία χρόνια. Φθάνει τουλάχιστον τα 110 εκ. σε μήκος και τα 7 κιλά σε βάρος. Έχει ράχη χρώματος πρασινοκαφέ με μαύρα ισομεγέθη και κανονικά διατεταγμένα στίγματα, μια ασημένια λωρίδα από το στόμα μέχρι την άκρη της ουράς, άσπρη κοιλιά και μια ασημένια βούλα μπροστά από κάθε μάτι. Δεν έχει λέπια αλλά πολυάριθμα μικρά σαρκώδη αγκάθια στη ράχη και στην κοιλιά. Η γνάθος φέρει 4 ισχυρά δόντια, 2 πάνω και 2 κάτω, τα οποία ενώνονται σχηματίζοντας ένα είδος ράμφους. Τα πλευρά και τα επίπλευρα απουσιάζουν, ένα χαρακτηριστικό που συνδέεται με την ικανότητα των ψαριών αυτών να φουσκώνουν σημαντικά το σώμα τους απορροφώντας νερό ή αέρα για να απωθούν τους θηρευτές τους. Ο λαγοκέφαλος κινείται σε κοπάδια σε όλων των τύπων τα υποστρώματα, από τον βυθό μέχρι την επιφάνεια, και σε βάθη μέχρι 100 μέτρα τουλάχιστον. Είναι ευκαιριακός θηρευτής και τρέφεται με μια μεγάλη ποικιλία οργανισμών, όπως κεφαλόποδα, μαλακόστρακα και ψάρια ακόμα και του είδους του. Πολύ συχνά επιτίθεται σε ψάρια που είναι ήδη πιασμένα σε δίχτυα ή αγκίστρια, προκαλώντας ζημιές στα εργαλεία και στα αλιεύματα με το ισχυρό ράμφος του. Δυστυχώς, ο λαγοκέφαλος είναι πια ένα από τα συχνότερα παραλιεύματα των ψαράδων της χώρας μας, ιδιαίτερα κατά την περίοδο αναπαραγωγής τους καλοκαιρινούς μήνες. Ο λαγοκέφαλος περιέχει στους ιστούς του την ισχυρή νευροτοξίνη τετροδοτοξίνη (TTX), η οποία συγκεντρώνεται κυρίως στο πεπτικό σύστημα, το συκώτι και τις γονάδες, και για τον λόγο αυτό η εμπορία του απαγορεύεται βάσει ευρωπαϊκών κανονισμών. Η συγκέντρωση της τετροδοτοξίνης μεταβάλλεται με την εποχή, την ηλικία, το αναπαραγωγικό στάδιο, την περιοχή κ.λπ . Τα συμπτώματα μετά από κατανάλωση περιλαμβάνουν μούδιασμα στα χείλη και τη γλώσσα, παραισθησία στο πρόσωπο και τα άκρα, πονοκέφαλο, πόνο στο στομάχι, διάρροια και τάση εμετού, παράλυση, αναπνευστική δυσκολία μέχρι και θάνατο από παράλυση του αναπνευστικού συστήματος. Η κατανάλωση περίπου 25 mg TTX μπορεί να σκοτώσει ένα άτομο βάρους 75 κιλών. Δυστυχώς δεν υπάρχει αντίδοτο στην τετροδοτοξίνη και ο ασθενής θα πρέπει να μεταφερθεί άμεσα σε ιατρικό κέντρο για υποστηρικτική θεραπεία μέχρι ο οργανισμός να αποβάλει την τοξίνη. Εκτός από τον L. sceleratus υπάρχουν στη χώρα μας άλλα 4 τουλάχιστον είδη της ίδιας οικογένειας (Tetraodontidae) που μοιάζουν μορφολογικά, τα Lagocephalus suezensis , Torquigener flavimaculosus , Lagocephalus guentheri και Sphoeroides pachygaster . Αν και τα είδη αυτά δεν θεωρούνται τοξικά, καλό είναι το κοινό να αποφεύγει την κατανάλωσή τους. Το φεγγαρόψαρο ανήκει στην τάξη Tetraodontiformes στην οποία ανήκει και ο λαγοκέφαλος. Είναι πελαγικό είδος με πολύ ιδιαίτερη μορφολογία, αφού μοιάζει σαν ένα ψάρι χωρίς σώμα, μονάχα με κεφάλι. Είναι ο βαρύτερος γνωστός οστεϊχθύς στον κόσμο, με μέσο βάρος μεταξύ 250 και 1.000 κιλών. To φεγγαρόψαρο τρέφεται κυρίως με μέδουσες. Τα θηλυκά του είδους παράγουν τα περισσότερα αυγά από οποιοδήποτε άλλο γνωστό σπονδυλωτό, μέχρι 300 εκατομμύρια κάθε φορά. Το φεγγαρόψαρο δεν αποτελεί είδος-στόχο για Λαγοκέφαλος ( Lagocephalus sceleratus ) Φεγγαρόψαρο ( Mola mola )